Ultrasonografia to jedna ze współczesnych i bezinwazyjnych metod diagnostycznych wykorzystywanych w naszej Klinice. Jest to bezpieczny, całkowicie bezbolesny sposób badania narządów jamy brzusznej, klatki piersiowej, struktur szyi czy powierzchownych zmian skóry/tkanki podskórnej. Obecnie USG coraz częściej wykorzystuje się również w badaniu struktur gałki ocznej.
Badanie to prowadzi się w oparciu o fale ultradźwiękowe różnej częstotliwości wysyłane przez głowicę aparatu, która jednocześnie je odbiera. Jest to możliwe dzięki zjawisku piezoelektrycznemu. Fale ultradźwiękowe napotykając badane tkanki ulegają odbiciu. W zależności od ośrodka, jaki napotka fala ultradźwiękowa na swojej drodze, może dochodzić do jej załamania, ugięcia lub rozproszenia. W praktyce weterynaryjnej spośród różnych rodzajów głowic, największe zastosowanie znalazły głowice sektorowe 3,5 MHz, 5 MHz oraz 7,5 MHz. Różnią się one między sobą głębokością penetrowania tkanek. Wynika to z tego, że wraz ze zwiększaniem częstotliwości fali, wzrasta współczynnik jej tłumienia przez badane struktury biologiczne. W związku z tym, głowica o częstotliwości 3,5 MHz jest w stanie „sięgnąć” w głąb narządu na 15 cm, podczas gdy głowica o częstotliwośći 7,5 MHz tylko na 7 cm. Stąd też głowice o małej częstotliwości stosuje się w badaniu dużych psów, a te o wyższej u zwierząt małych takich jak psy małych ras, koty, króliki czy tchórzofretki.
Obraz USG jest możliwy w trzech prezentacjach:
Obraz narządów, jaki otrzymujemy w czasie badania na monitorze, określa się według ich echogeniczności. Wyróżniamy więc:
USG wykorzystujemy do oceny narządów wewnętrznych m.in. wątroby, nerek, śledziony, pęcherza moczowego czy układu rozrodczego, aby potwierdzić bądź wykluczyć wcześniej postawioną hipotezę, co do przyczyn dolegliwości badanego przez nas zwierzęcia.
Wątroba
Aby zobrazować ten narząd, badane zwierzę układa się na grzbiecie lub boku i głowicę przykłada w okolicy podżebrowej, delikatnie dociskając w kierunku mostka. Dużym utrudnieniem dla lekarza w trakcie badania może być gaz obecny w żołądku, dlatego dobrze jest napoić pacjenta niewielką ilością wody bezpośrednio przed badaniem, pamiętając aby jednocześnie był na czczo. W takim ułożeniu możemy także zbadać układ żółciowy, a zwłaszcza pęcherzyk żółciowy, który widzimy jako owalny/okrągły aechogenny twór. Do najczęściej diagnozowanych schorzeń wątroby i dróg żółciowych należą m.in. stłuszczenie wątroby, zapalenie, nowotwory, kamica dróg żółciowych, zapalenie pęcherzyka żółciowego i wiele innych.
Śledziona
Ułożenie pacjenta jest podobne, ale obraz tego narządu możemy uzyskać poprzez przyłożenie sondy z lewej strony ciała zwierzęcia. Ocenie podlegają wielkość narządu i wygląd miąższu. Do najczęściej diagnozowanych schorzeń śledziony należą nowotwory oraz skręty.
Nerki
Nerka lewa jest łatwiejsza do zobrazowania, podczas gdy prawa, ze względu na swoją lokalizację bywa czasem trudna do uchwycenia. W trakcie badania, ocenie podlegają wielkość i kształt nerek oraz dwie główne części nerki – kora, czyli warstwa zewnętrzna oraz rdzeń, czyli część wewnętrzna. Na podstawie ich wyglądu i stosunku względem siebie, lekarz może często rozpoznać chorobę i określić stopień jej zaawansowania. Wśród schorzeń nerek diagnozowanych metodą ultrasonografii możemy wymienić min. nowotwory, wodonercze, brak nerki, torbielowatość czy przewlekłą chorobę nerek.
Pęcherz moczowy
Aby go ocenić, badane zwierzę musi mieć wypełniony pęcherz. Obraz narządu jest osiągany w tylnej części jamy brzusznej i jest widoczny jako struktura bezechowa tzw. aechogenna. USG pęcherza moczowego wykonuje się celem zdiagnozowania m.in. kamicy moczowej, stanów zapalnych, drożności cewki moczowej czy nowotworów.
Macica
Prawidłowa macica jest słabo widoczna w obrazie USG. Można ją zobrazować przykładając głowicę w tylnej części jamy brzusznej, między okrężnicą a pęcherzem moczowym, dlatego ważne jest aby pacjentka w trakcie badania miała wypełniony pęcherz. Wygląd macicy zależny jest m.in. od ilości przebytych porodów, stanu fizjologicznego jak ciąża czy chorobowego jak np. ropomacicze.
Gruczoł krokowy - prostata
Gruczoł krokowy znajduje się doogonowo od pęcherza moczowego i otacza cewkę moczową. Ze względu na lokalizację gruczołu, w celu dokładnej jego oceny, ważny jest wypełniony pęcherz moczowy. Jego wielkość to sprawa indywidualna, zależna od rasy, wielkości pacjenta, wieku czy przebytej kastracji. W trakcie badania, ocenie podlega jednorodność obu płatów oraz ich symetria. Badanie profilaktyczne prostaty ma szczególne znaczenie u starszych pacjentów. U nich najczęstszym problemem jest przerost gruczołu, obecność torbieli czy nowotworów.
Poza opisanymi narządami, ocenie podlega również przewód pokarmowy w tym żołądek, jelita cienkie i okrężnica oraz drobniejsze struktury tj. nadnercza, trzustka, jajniki, węzły chłonne, naczynia krwionośne, jądra czy tarczyca.
Biopsja pod kontrolą USG
W momencie zdiagnozowania nieprawidłowych zmian w narządach, istnieje możliwość przeprowadzenia biopsji cienko lub gruboigłowej pod kontrolą USG. Takie badanie można przeprowadzić w sedacji pacjenta, dzięki czemu jest zupełnie bezstresowe i bezbolesne, a dzięki uzyskanemu wynikowi, ma wysoką wartość diagnostyczną.
Do badania USG każde zwierzę musi być odpowiednio przygotowane. Należy pamiętać, aby przed badaniem pacjent był na czczo ok. 10-12 godzin. Jest to bardzo ważne, ponieważ pokarm oraz gaz, który wytwarza się w przewodzie pokarmowym w trakcie trawienia, znacznie utrudnia obrazowanie wielu narządów. Ponadto zwierzę powinno mieć wypełniony pęcherz moczowy, co pozwoli na ocenę nie tylko samego narządu, ale również macicy czy prostaty, dla których pęcherz stanowi tzw. okno akustyczne.
W gabinecie natomiast, lekarz do badania musi wygolić sierść pokrywającą badany obszar, ponieważ stanowi ona barierę dla fali ultradźwiękowej . Następnie na skórę nakładany jest specjalny żel, który usuwa powietrze między głowicą a powierzchnią skóry. Jeżeli zwierzę jest mocno zdenerwowane i niespokojne, niekiedy zaleca się jego sedację.
Ultrasonografia jest całkowicie bezpiecznym i bezbolesnym badaniem, które obecnie ma bardzo szerokie zastosowanie w diagnozowaniu i leczeniu zwierząt oraz profilaktyce chorób. Pozwala na wczesne wykrycie patologicznych zmian, które nie zdążyły jeszcze wywołać widocznych objawów u naszego zwierzęcia.